یاوران معصومه (س)

مدرسه علمیه فاطمه معصومه (س) به مناسبت هفته پژوهش نشست با موضوع: نقش حوزه های علمیه در صیانت از دین و باورها و جلوگیری از انحراف در جوامع اسلامی در دوران غیبت به صورت مجازی برگزار نمود.

محتوا نشست:

نقش حوزه های علمیه در صیانت از دین و باورها و جلوگیری از انحراف در جوامع اسلامی در دوران غیبت.

مسئله اول: اتصال حوزه های علمیه به معصومین.

همه انسانها باور دارند و می دانند که حوزه های علمیه متصل به معصومین هستند و توسط پیامبر اکرم و اهل بیت بنیانگذاری شده و آغاز کار حوزه های علمیه از زمان پیامبر اکرم و امام علی بوده و بهترین آدرس ها از جمله مدارس کوفه و مدینه در زمان حضور ائمه تشکیل شده و حتی به گونه ای این مدارس مورد توجه بوده اند و فعالیت داشتند و مدارس خلافت راه اندازی شده اند.

مرحوم علامه عسکری این دو مدرسه را به صورت معالم مدرستین وبه آنها به صورت تاریخی توجه فرموده انداین مدارس در دوره ائمه مخصوصا امام صادق در اوج قرار دارد و در دوره امامان بعد از امام صادق ،این مدارس خروجی ها و کارکردهای آن بیشتر در اجتماع ظهور دارد به گونه ای که در دوره امام رضا تربیت شده ها و دانش آموخته ها ی این مدارس به آنها گفته می شود که منتشر شوید در جهان اسلام یعنی بعد از امام صادق عالمان و تربیت شدگان این مدارس در گستره جهان منتشر می شونداز جمله،ایران،آفریقا،هند و پاکستان،شبه قاره در آنها جریان های دانشی را می بینید که متصل هستند به مدارسی که توسط اهل بیت راه اندازی شده است مدارسی که در طبرستان ،خراسان،گرگان همه افرادی هستند که تربیت شده این مدارس هستند مثلا اشعری‌ها تربیت شده در کوفه ماموریت پیدا می کنند که به قم بیایند و در قم فعالیت کنند بسیاری از عالمان اشعری به قم آمدند و برخی از فرزندان امام سجاد در گرگان ،طبرستان و دیلم حضور دارند و در ری شاه عبد العظیم حسنی در آنجاهستند  و در کشورهای شام و زیر مجموعه های آنجا آفریقای عربی و شمال آفریقا جریان زیدیه و افرادی که از فرزندان زید بودند در آنجا حضور پر رنگی دارند و این حوزه ها هستند که دارای پشتوانه های انسانی ، عالمان و کسانی هستند که بتوانند دین را تبیین و به مردم ارائه دهند و از دین دفاع کنند.

مسئله دوم:

تدوین و گرد آمدن ذخائر معارفی مربوط به این که در زمان اهل بیت مجموعه هایی به عنوان اصل ها تدوین شده.

اصول ۴۰۰ گانه در زمان امام صادق و توسط دیگر ائمه ،معارفی که می تواند به  حوزه ها توان حضور در مجامع علمی را فراهم آورد اتکا و استناد به پشتوانه غنی معارفی است ،اتفاق افتاده است. 

آثار گرانبهایی که حوزه های علمیه و مجامع دانش شیعه دارد در دوره اهل بیت بوده است و از نظر ذخائر فرهنگی به حدی است که توان حضور در جامعه را دارد و قدرت مواجهه گری با ادیان و مذاهب که از زمان امام رضا بوده است ، برای شیعه ایجاد می شود توسط اهل بیت.

پیدایش اسلام بعد از قبول دعوت اسلام توسط مسلمانان و هجرت اوج توجه در مدینه با وجود پیامبر اتفاق می افتد و باعث هجرت به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی و زیر ساخت های لازم برای اینکه این شجره  اسلام گسترش پیدا می کند و تمام دنیا بتواند از این بنا بهره مند شود نقشه و برنامه ای است که پیامبر تنظیم می کند که هدایت اسلام بعد از پیامبر توسط امام علی اتفاق بیفتد و توسط اوصیای پیامبر ادامه پیدا کند و برکاتی که با پیوستن به اسلام و وعده های الهی تحقق پیدا کند.

متاسفانه در سقیفه اتفاق بدی افتاد و تمام جریان دین مصادره شد و بنا این بود که کل اسلام نابود شود و اتفاقاتی که در سقیفه و بعد از آن افتاد و ائمه اسلام با توجه به علم امامت که داشتند به مسائلی که از این جریان شوم بر جهان  و اسلام و انسانیت عارض می شود توجه داشتند و این اتفاقی بود که جریان نفاق انجام داد و بی بصیرتی  و خانه نشینی عده ای به این جریان دامن زد .

دو مسئله مد نظر اهل بیت است توجه شود که ، اول اینکه اهل بیت برای حفظ اسلام و برای عزیز ماندن اسلام و اینکه زحمات پیامبر بی نتیجه نماند قبول کردند که هرگونه مرارت و مشقتی را بپذیرند یعنی بحث مظلومیت امام علی و اولاد امام علی مورد توجه بوده و اینکه در سفارشها ی پیامبر به امام علی داریم که باید صبر کنیم ،این مربوط به مظلومیت اهل بیت در کنار حفظ دین،

دوم اینکه علما از بعثت مراحلی را که برای دین تعریف می کنند از زمان پیامبر تا شهادت امام حسین دوران تثبیت اسلام می نامند و تمام تلاش ائمه این بود که اسلام و زحمات پیامبر از بین نرود و اوج آن حضور امام حسین در صحنه است که با تمام هستی خود ،خدا و دین خدا را حفظ می کند.

بعد از دوران تثبیت ، دورا ن نشر اسلام است که از دوران امام سجاد که شناسایی افراد و جذب افرادی که مدرسه اهل بیت را راه اندازی می کند که اوج در دوران امام باقر و امام صادق بود و از زمان امام موسی کاظم عرضه آن در جهان اسلام است و توانمندی سازمان سازی و شبکه مربوط به مکتب اهل بیت به نام سازمان نیابت از آن ها نام برده می شود، تقریبا با آغاز دوران غیبت یک سازمان منسجم ولی مظلوم شکل می گیرد یعنی علی رغم دوره سخت ، ولی ذلیل نیست و تمام تمهیدات را انجام داده و براساس این اتفاقات شوم در سقیفه و آثار بعد ار آن جریان در مدت 3قرن یک سری پیش بینی ها و آمادگی ها ی مطرح شده مانند : در احادیث از امام جعفربن محمد بن صادق ع احادیثی است : به زودی برای شما شبهات و امواج فتنه ها سرازیر می شود که شما در آن زمان یک علم وپرچم که پراکنده نشوید وجود ندارد و امامی که امامت کند و در صحنه باشد وجود ندارد و چاره ای نیست و باید متوسل شوید به ساحت حضرت باری تعالی و بایدانسان  به دعا متوسل شود.. امام رضا می فرماید: الزامی است که به سوی شما فتنه هایی می آید که این فتنه ها تیره است و همه فضا را تاریک می کند و این دوره هرگونه انحراف جاری است و این احادیث نشان دهنده دوره حیران و نبود امام است و دوره حمه گروه هاست و ائمه نیز تحت فشار جریان های مخالف و جریان نواصب و خوارج بودند و در کنار آن هم فشار حکومتی اجازه نمی داد پیروان اهل بیت فعالیت کنندو بعد از غیبت امام نیزاین فضا تیره را دشمنان امام ایجاد می کنند و گروه هایی که برای مواجهه با شیعه می آیند ازجمله جریان های سیاسی و بربریها و عثمانی ها و ترک ها و سخت گیری های آنها بر شیعه و در آن دوره تاریک غیبت امام آغاز شد و آن مجموعه ساخته شده توسط ائمه به میدان می آیند و نواب خاص و علمای دین هدایت شیعه را برعهده می گیرند و جلوی جریان های خوارج و زیدیه و مدعیان مهدویت می آیند و و بعد از دوره 70 ساله غیبت آهسته آهسته حوزه های علمیه هدایت و راهبری از شیعه را بر عهده می گیرند و در آغاز یک سری مسائل مانند جانشینی  حضرت حجت و اینکه حضرت زنده هستند و امامت را برعهده دارند و طعنه ها از سوی جریانات مانند زیدیه که شیعه با امام است و حیات را ادامه می دهد و عبور از اینکه نقش امامت امام غائب  ، در این دوره  علما به زیبایی بیان می کنند  و کتاب هایی از جمله الغیبه و الکمال که به امر امام تدوین می شود توسط مرحوم صدوق همه برای این بوده که شیعه را از این دوره عبور دهد و این را حوزه های علمیه انجام می دهند و با وجود سختی دوره ولی با زیبایی پشت سر گذاشته شد . دوره سوم تا پنجم بهترین دوره علمی است و آشکار شدن هویت تمدنی اتفاق می افتد و شیعه پیشگام و علمدار حرکت تمدنی جهان اسلام است و ذخائر معنوی که در اختیار شیعه قرار داده شده توانسته اولا: شیعه را از دوره خطرات با حفظ هویت شیعی عبور دهد و نگذارد شیعه نابود شود دوما: توانستند شیعه را نسبت به معارف و نسبت به حفظ هویت حفظ کنند و توانستند امواج بلا و فتنه را به راحتی و با شدت ازبین ببرند و محور سوم : توانستند مشعل داری علم و دانش را در حرکت تمدنی به نام اسلام رقم خورده بود به عهده بگیرند و دوران طلایی تمدن اسلام را علما انجام دهند، اینها نقش های حوزه های علمیه در اولین روزهای غیبت صغری است وکتب اربعه ، کتب کافی و کتب در حوزه های کلام و فقه و معارف در این دوران از قرن سوم به بعد آغار می شود ولی دشمنی ها تمام نمی شود و همچنان ادامه دارد و از قرن هفتم به بعد با فتنه های جدید روبه رو هستیم از جمله حملات نظامی و جریان های معاند از یک سو حملات مغول از شرق جهان و از طرف دیگر به دنبال حمله صلیبی ها و دشمنان دین و از غرب جهان اسلام شروع می شود و با همبستگی با هم مرکزیت جهان اسلام را نابود می کنند و عالمان دین و حوزه های علمیه وارد میدان می شوند برای دفاع از دین مرحوم علامه حلی با تلاش های که انجام می دهد از جله جریان حاکم که ایلخانان را دعوت به اسلام می کند و تعلیم می بینند که آن ها بعد از پذیرش اسلام نقش بسیار زیبایی در فرهنگ و تمدن اسلام دارند مثلا علانه حلی بعد از حمله مغول که نابودی ایجاد کردند مدارس سیاری را ایجاد کردند و مردم را دعوت به دین کردند و این اقدامات علما و حوزه های دین منجر به این شد که ایران با معرف اهل بیت آشنا شود و در قرن نهم دین رسمی ایران را شیعه معرفی کنند و تلاش علما باعث  این شد ه که که در عصر غیبت برای نجات دین وارد شدند و با تشخیص مناسب مسائل آن عصر تلاش ها را انجام دادند و بعد از آغاز غیبت کبری از جمله  مراکز علم بغداد بود و نواب اربعه در بغداد بودند و در آنجا شیعیان دارای مرکز بودند و بسیاری از علما از جمله شیخ رضی، شیخ طوسی شیخ مفید در آنجا فعالیت می کردند و این جایگاه مشخص در بغدا د بسیار موثر بود اما با توطئه و تحریک سنی ها به گونه ای بود که تمام آن مراکز و کتابخانه ها از بین رفت و سوزانده شد و و محله کرخ به آتش کشیدند و مرحوم طوسی با مقداری کتاب به سوی کوفه فرار می کند و حوزه علمیه نجف را راه اندازی می کند و نمی گذارد که دین از بین برود این ها همه تلاش های علما برای حفظ دین در عصر غیبت است و پیروزی برای عالمان دین بوده است .
در دوران معاصر بعد از اینکه از سوی حکومت صفویه شیعه به عنوان مذهب رسمی اعلام می شودو علما از دوران سختی گذشته بودند و ایران به عنوان مذهب شیعه معرفی شده بود علما به عنوان فرصت آن را می دیدند ، اولا خلیفه چندان رابطه ای با شیعه نداشت و یکی از کارهای علما اول حاکمان را با معارف شیعه آشنا کنند، دوما بتوانند در جامعه به گونه ای دین را نشر دهند که مباحث مربوط به آموزش معارف دین یک دستور جدی و مورد توجه حوزه های علمیه قرار گرفت ، و کتاب ها را به زبان مردم ترجمه کنند و توزیع شود و مردم با دین آشنا شوند و بحث مربوط به تبلیغات از بحث های جدی بود که اتفاق می افتد و این تلاش های علما بعد از دوران صفویه است و در دوره های قاجار که با جریان های ظلم و ستم مواجه هستیم و مبارزه عالمان با قدرت های استکبار انگلیس و تلاش هایی که برای حفظ تشییع است در تاریخ عزت بخش و گواراست و تلاش علما در دوران طاغوت و دوره صدام هم شاهد تلاش هایی از سوی حوزه ها و علما بوده و تلاش علما برای اینکه حوزه ها از نظر دانش از سایر مکاتب عقب نمانند و شیعه به سبب تلاش علما برتری دارد ود هر عرصه دانشی چه دینی و چه غیر دینی عالمان شیعه در آنجا حضور داردند ودر مقابل شبهات که بیان شد و دین کنار گذاشته شد حوزه های علمیه و امام خمینی وارد شدند و با درک این فتنه و اتفاق شوم که از طرف دشمنان رقم خورده به میدان وارد شدند و اینکه دین می توتند در حاکمیت نقش داشته باشد مطرح کرد و انقلاب اسلامی مبتنی بر این نظریه که دین باید حاکمیت را عهده دار باشد به وقوع پیوست.
ونقش حوزه های علمیه برای عدالت محوری و دفاع از ظلم و تالیف کتاب هایی برای امام زمان ، مواجهه با هجمه ها و دفاع از شیعه از جمله عناصری است که در زندگی علمای دین از جمله آیت الله خرسی این نقش ها را بر عهده گرفتند و با بهره گیری از منابع آثاری به عنوان نقش دین در دفاع از شیعیان به انجام رساندند و با ایجاد تقریب بین مذاهب و عالمان دین نقش موثری دارد.
علما با بیان نقش حوزه ها و جایگاه نقش حوزه و روش های حوزه و چگونگی ارتباط حوزه های علمیه با ائمه اطهار باید از هر فرصتی برای بیان استفاده کنند تا شاهد برکات و آثار ارزشمند خواهیم بود.